ได้เเก่ ถึงความพินาศ. บทว่า ยถากามกรณีโย ความว่า พรานเบ็ด
ปรารถนาปลานั้นตามต้องการ คือตามความชอบใจอย่างใด พึงการทำปลา
นั้นได้อย่างนั้น. บทว่า ยถากามกรณีโย ปาปิรโต ความว่า อันมาร
คือกิเลส พึงทำได้ตามความใคร่ คือพึงให้ถึงนรก กำเนิดสัตว์ดิรัจฉาน
หรือเปรตวิสัยก็ได้.
จบอรรถกถาพฬิสสูตรที่ 2

3. กุมมสูตร

ว่าด้วยคนติดลาภสักการะเหมือนเต่าถูกเชือกมัด

[542] พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ ณ พระเชตวัน อาราม
ของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี กรุงสาวัตถี. ณ ที่นั้นแล พระผู้มีพระ-
ภาคเจ้าได้ตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ลาภสักการะและความสรรเสริญ
ทารุณ เผ็ดร้อน หยาบคาย เป็นอันตรายแก่การบรรลุธรรมอันเกษม
จากโยคะ ซึ่งไม่มีธรรมอื่นยิ่งไปกว่า.
[543] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เรื่องเคยมีมาแล้ว ในห้วงน้ำแห่ง
หนึ่ง มีตระกูลเต่าใหญ่อยู่อาศัยมานาน ครั้งหนึ่ง เต่าตัวหนึ่งเข้าไปหา
เต่าอีกตัวหนึ่งพูดว่า พ่อเต่า เจ้าอย่าได้ไปยังท้องถิ่นนั้นนะ.
เต่าตัวนั้นได้ไปยังประเทศนั้นแล้ว ถูกนายพรานยิงด้วยลูกดอก
ลำดับนั้น เต่าตัวที่ถูกยิงเข้าไปหาเต่าตัวนั้น เต่าตัวนั้นได้เห็นเต่าตัวที่
ถูกยิงกำลังมาแต่ไกล จึงถามว่า พ่อเต่า เจ้าไม่ได้ไปยังท้องถิ่นนั้นหรือ.
เต่าตัวที่ถูกยิงตอบว่า พ่อเต่า ฉันได้ไปยังท้องถิ่นนั้นมาแล้ว.

เต่าตัวนั้นถามว่า พ่อเต่า เจ้าไม่ได้ถูกทุบตีดอกหรือ.
เต่าตัวที่ถูกยิงตอบว่า ฉันไม่ได้ถูกทับตี แต่ฉันมีเชือกเส้นหนึ่ง
ติดหลังมานี้.
เต่าตัวนั้นกล่าวว่า พ่อเต่า เจ้าไม่ได้ถูกทุบตีก็ดีละ พ่อเต่า บิดา
มารดา ปู ย่า ตา ยาย ของเจ้าได้รับทุกข์ ถึงความพินาศ เพราะ
เชือกเส้นนี้แหละ ไปเดี๋ยวนี้ เจ้าไม่ใช่พวกของเราแล้ว.
[544] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย คำว่า "พราน" นี้ เป็นชื่อของ
มารใจบาป. คำว่า "ลูกดอก" เป็นชื่อของลาภสักการะและความ
สรรเสริญ. คำว่า "เชือก" นี้เป็นชื่อของนันทิราคะ. ดูก่อนภิกษุ
ทั้งหลาย ภิกษุบางรูปยินดี พอใจลาภ สักการะ และความสรรเสริญ
ที่เกิดขึ้นแล้ว ภิกษุนี้เราเรียกว่า ได้รับทุกข์ ถึงความพินาศ เพราะลาภ
สักการะและความสรรเสริญ ดุจลูกดอก ถูกมารทำได้ตามความพอใจ
ลาภสักการะและความสรรเสริญ ทารุณ ฯ ล ฯ อย่างนี้แล เธอทั้งหลาย
พึงศึกษาอย่างนี้แหละ.
จบกุมมสูตรที่ 3

อรรถกถากุมมสูตรที่ 3

พึงทราบวินิจฉัยในกุมมสูตรที่ 3 ดังต่อไปนี้.
บทว่า มหากุมฺมกุลํ ได้แก่ ตระกูลเต่ากระดองใหญ่. บทว่า
อคมาสิ ความว่า ได้ไปด้วยความสำคัญว่า ในที่นี้พึงมีของบางอย่าง
กินแน่ เมื่อเขาตระหนี่สิ่งนั้น ก็จะห้ามเรา ดังนี้. บทว่า ปปตาย